Nedelja Pravoslavlja je pobeda Crkve kao celine i Crkva je taj pobedilac koji se spominje i proslavlja.
Na samom početku Časnoga posta, u njenu prvu nedelju, naša Sveta Crkva Pravoslavna obeležava uspomenu na jednu od njenih velikih pobeda.
Nedelja Pravoslavlja je pobeda Crkve kao celine i Crkva je taj pobedilac koji se spominje i proslavlja. Ovoga dana pobede Crkve, svake godine se prisećamo, da bi se zagrejali nadom i jasno videli Onoga Koji se nevidljivo za Crkvu svoju bori i tolikim je pobedama ovenčava.
Stoga, naša Sveta Crkva prvenstveno slavi Boga koji je pomogao da se sačuva pravoslavna vera kroz mnoge vekove, kroz velike borbe protiv raznih i mnogobrojnih nasilnika i moćnika ovoga sveta, kao i protiv svih unutrašnjih neprijatelja. Crkva je kroz vekove uvek bila “vojinstvujuća”, stalno se borila i branila se, podnoseći velike žrtve i prolivanje nevine krvi, a i trpeći neopisive muke.
U vreme mnogih i čestih robovanja, pravoslavlje je trpelo od spoljnih neprijatelja, a u vreme mira i slobode – od unutrašnjih. Nestajali su i propadali mnogi njeni neprijatelji, ali Crkva nije nikad izgubila bitku. Padale su mnoge glave hrišćanskih mučenika, ali Crkva nije ostala nikada obezglavljena.
Glavna pobeda crkve, koje se sećamo u Nedelju Pravoslavlja, jeste pobeda nad ikonoborcima, tj. za očuvanje svetih ikona u Crkvi. Borba za očuvanje ikona u Crkvi trajala je skoro dva veka. Kao unutrašnji neprijatelji Pravoslavlja, ikonoborci su veliku štetu nanosili Crkvi, a najopasniji među njima bili su oni koji su u svojim rukama držali svetsku ili crkvenu vlast. Mnogi od njih su bili carevi ili kneževi, mnogi opet dvorski evnusi, opaki spletkaroši i savetnici careva. Njihove redove pojačavali su mnogi sveštenici i monasi, krivoumni episkopi i nametnuti patrijarsi.
Svojim svetovnim visokoumljem i okamenjenošću srca, proglašavali su ikone idolima, a poštovanje ikona proglasili idolopoklonstvom. U besnilu duše svoje, izbacivali su ikone iz crkava, bacali ih u more, lomili ih i spaljivali. To su činili i sa moštima svetitelja i apostola. Nisu se ustezali da izbacuju iz Crkve i lome čak i sam Krst Hristov, glavno i pobedno znamenje hrišćansko.
Protiv ovakvog bezumnog pustošenja i osiromašenja hramova hrišćanskih, ustali su svi veliki i nadajnuti duhovnici u prostranom carstvu vizantijskom, a kasnije i u drugim carstvima hrišćanskim. Uz njih je stajao i sav blagoverni narod, koji je srcem osećao da su ikone izvanredno pomoćno sredstvo molitvenim dušama, kao stepenice uz koje se duše dižu nebesima i niz koje silazi pomoć, uteha i blagoslov od Boga na sve koji ih poštuju i pred njima se mole.
Nedelja Pravoslavlja
Kao i uvek do tada, i od tada, Pravoslavlje je doživelo trijumf nad ikonoborcima, u Nedelju Pravoslavlja, 11. marta 843. godine.
To je vreme Patrijarha Svetog Metodija Ispovednika i pobožne carice Teodore. Tada dolazi do pune projave sveg bogoslovsko-crkvenog značaja i smisla dogmatskih odluka Sedmog Vaseljenskog Sabora u Nikeji o svetim ikonama, održanog 787. godine.
Naime, odmah posle pobede Pravoslavlja, razvila se bogata teologija ikona koju je započeo Sveti Jovan Damaskin, a nastavili su je Sveti Nikifor Carigradski, Sveti Teodor Studit i Sveti Fotije Veliki. Došlo je i do naglog razvoja pravoslavne ikonografije svuda u Vizantiji i širom Pravoslavnog Istoka. Veliki je bio i razvoj crkvenog kulta bogolsuženja, a posebno crkvenog liturgičkog pesništva. Pojavljuju se mnogi monasi kao nadahnuti crkveni himnografi, liturgijski “tvorci ikona” i drugih crkvenih pesama. Takvi su bili braća Teodor i Teofan Načertani, Josif Himnograf i Teodor Studit. Baš u to vreme dolazi i do konačnog oformljenja Oktoiha i upotpunjenja brojnih posledovanja velikih i malih praznika u minejskom i pashalnom ciklusu bogosluženja.
Konačnom pobedom Crkve nad ovom jeresi, vaspostavljeni su u Saborno-Katoličanskoj Crkvi Hristovoj mir i jedinstvo. Izmirena je Crkva unutar svojih redova i Eparhija i izmiren je hrišćanski Istok i Zapad. Sve Pravoslavne Patrijaršije i Episkopije našle su i obnovile svoju saglasnost u veri, u svetom predanju apostola i otaca Crkve.
Pravoslavlje je u Nedelju Pravoslavlja doživelo veliku pobedu. Vremenom i u vremenu živimo Pravoslavljem i stalno pobeđujemo. Jer, kaže se veoma lepo u Svetome Pismu: “Sve što je od Boga rođeno, pobeđuje svet; ovo je pobeda koja pobeđuje svet, vera naša” (1. Jn. 5, 4).
Amin
